ΕΟΠ: Άνοδος της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής στάθμης της θάλασσας

Η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας έχει αυξηθεί περίπου 19 cm από το 1900, και συνεχίζει να αυξάνεται με επιταχυνόμενο ρυθμό. Η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας έφτασε στην υψηλότερη τιμή που έχει ποτέ καταγραφεί το 2019, σύμφωνα με τελευταία αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ). Ο ρυθμός ανόδου της παγκόσμιας μέσης στάθμης της θάλασσας μεταξύ των ετών 1993-2019, σύμφωνα με τις διαθέσιμες δορυφορικές μετρήσεις εκτιμάται στα 3.1 mm ανά έτος, περισσότερο από τον διπλάσιο του αντίστοιχου ρυθμού για την περίοδο (1900-1992). Επιπλέον, για την περίοδο 2010-2019 ο ρυθμός ανόδου υπολογίζεται στα 4.4 mm ανά έτος.

Από το 1970, ο ανθρώπινος παράγοντας θεωρείται η πρωταρχική αιτία της επιταχυνόμενης ανόδου της στάθμης της θάλασσας, τόσο παγκόσμια όσο και στις θάλασσες της Ευρώπης. Η θερμική διόγκωση του νερού των ωκεανών ήταν αρχικά ο κύριος οδηγός, ωστόσο το λιώσιμο των παγετώνων και η αποσύνθεση των στρωμάτων πάγου της Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας έχουν ξεπεράσει τις επιδράσεις της θερμικής διόγκωσης των υδάτων, ήδη από το 2000.  Τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν άνοδο της στάθμης κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα που πιθανότατα θα κυμαίνεται από 0,29-0,59 m για το σενάριο χαμηλών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και 0,61-1,10 m για το σενάριο υψηλών εκπομπών. Τα προγνωστικά κλιματικά σενάρια της παγκόσμιας μέσης στάθμης της θάλασσας, που περιλαμβάνουν τη δυνατότητα ταχύτερης αποσύνθεσης των στρωμάτων πάγου της Αρκτικής, προβλέπουν αύξηση έως 2,4 m το 2100 και έως 15 m το 2300. Οι περισσότερες παράκτιες περιοχές της Ευρώπης έχουν βιώσει αύξηση της στάθμης της θάλασσας σε σχέση με την ξηρά, εκτός από τη βόρεια ακτή της Βαλτικής.

Τα βέλη στον παρακάτω χάρτη, αποτυπώνουν τις τάσεις της στάθμης της θάλασσας από επιλεγμένους ευρωπαϊκούς παλιρροιογράφους από το 1970 (σε mm / έτος). Τα χρώματα δείχνουν τα μελλοντικά κλιματικά σενάρια της αλλαγής της στάθμης της θάλασσας στην Ευρώπη για την περίοδο 2081–2100 σύμφωνα με το σενάριο υψηλών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου RCP8.5 (σε μέτρα).

NASA: Η εξέλιξη των αποκλίσεων της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας από το 1880 έως το 2020

Συνεχίζοντας τη μακροπρόθεσμη τάση αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη, η μέση θερμοκρασία του 2020 ήταν κατά 1,02 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση τιμή αναφοράς των ετών 1951-1980, σύμφωνα με τους επιστήμονες του Goddard Institute for Space Studies (GISS) της NASA. Το 2020 ξεπέρασε το 2016 με πολύ μικρή διαφορά, εντός του περιθωρίου στατιστικού σφάλματος, κατηγοριοποιώντας τα δύο έτη ως τα θερμότερα στα χρονικά.

Η παρακολούθηση των παγκόσμιων τάσεων θερμοκρασίας παρέχει έναν κρίσιμο δείκτη των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων - συγκεκριμένα των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου - στον πλανήτη μας. Η μέση θερμοκρασία της Γης έχει αυξηθεί περισσότερο από 1,2 βαθμoύς Κελσίου από τα τέλη του 19ου αιώνα.

Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες προκαλούν φαινόμενα όπως απώλεια μάζας θαλάσσιου πάγου και παγετώνων, αύξηση της στάθμης της θάλασσας, μεγαλύτερα και πιο έντονα κύματα καύσωνα και μετατοπίσεις οικοτόπων της χλωρίδας και πανίδας. Η κατανόηση τέτοιων μακροπρόθεσμων κλιματικών τάσεων είναι απαραίτητη για την ασφάλεια και την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής, επιτρέποντας στους ανθρώπους να προσαρμοστούν στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον με τρόπους όπως η φύτευση διαφορετικών καλλιεργειών, η διαχείριση των υδάτινων πόρων και η προετοιμασία για ακραία καιρικά φαινόμενα.

Η ανάλυση της NASA, ενσωματώνει μετρήσεις επιφανειακής θερμοκρασίας από περισσότερους από 26.000 μετεωρολογικούς σταθμούς αλλά και χιλιάδες σταθμούς πλοίων και πλωτούς (σημαδούρες), για τις θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας. Το αποτέλεσμα των υπολογισμών είναι μια αποτίμηση της παγκόσμιας μέσης διαφοράς θερμοκρασίας από μια περίοδο αναφοράς τα έτη 1951 έως 1980.

Η NASA μετρά τα ζωτικά σημάδια της Γης από τη γη, τον αέρα και το διάστημα με ένα σμήνος δορυφόρων, καθώς και εναέριες και επίγειες αποστολές παρατήρησης. Οι δορυφορικές μετρήσεις της επιφανειακής θερμοκρασίας από το όργανο AIRS (Atmospheric Infrared Sounder) του δορυφόρου Aura της NASA, επιβεβαιώνει ότι τα τελευταία επτά έτη ήταν ήταν τα θερμότερα στο σύνολο δεδομένων GISTEMP του GISS.

Οι παρακάτω παγκόσμιοι χάρτες, παρουσιάζουν την εξέλιξη των μεταβαλλόμενων παγκόσμιων αποκλίσεων της επιφανειακής θερμοκρασίας. Τα κανονικά επίπεδα αναφοράς για τις θερμοκρασίες είναι ο μέσος όρος της περιόδου 30 ετών 1951-1980. Οι υψηλότερες από τις κανονικές θερμοκρασίες, εμφανίζονται με κόκκινο και οι χαμηλότερες από τις κανονικές θερμοκρασίες με μπλε χρώμα. Το τελικό πλαίσιο αντιπροσωπεύει τις 5ετείς παγκόσμιες θερμοκρασιακές αποκλίσεις (ανωμαλίες) από το 2016-2020.

Πηγή: NASA's Scientific Visualization Studio
Περισσότερα: https://svs.gsfc.nasa.gov/4882 
https://data.giss.nasa.gov/gistemp 

Εκτεταμένη χιονοκάλυψη στην Ελλάδα την Κυριακή 17 Ιανουαρίου 2021

Εκτεταμένη χιονοκάλυψη στη χώρα μας προκάλεσε η κακοκαιρία "Λέανδρος" το διήμερο Παρασκευή 15 και Σάββατο 16 Ιανουαρίου 2021. Ο δορυφόρος της NASA Terra που φέρει το όργανο MODIS (Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer) πέρασε πάνω από την Ανατολική Μεσόγειο στις 12:02 ώρα Ελλάδας την Κυριακή 17/01 καταγράφοντας τη χιονοκάλυψη στην ηπειρωτική χώρα η οποία διακρίνεται με λευκό χρώμα στην πρώτη εικόνα και με κόκκινο στη δεύτερη (συνδυασμός καναλιών 3-6-7). 

Copernicus: Ανοιχτό το Βόρειο Θαλάσσιο Πέρασμα στην Αρκτική τον Ιανουάριο

Τάνκερς διασχίζουν το Βόρειο Θαλάσσιο Πέρασμα στην Αρκτική χωρίς συνοδεία παγοθραυστικών τον Ιανουάριο 2021. Εδώ και χρόνια, η βόρεια περιοχή του Αρκτικού Ωκεανού στις ακτές της Ανατολικής Σιβηρίας της Ρωσίας θεωρείται ένα από τα μέρη στο Βόρειο Ημισφαίριο με τη δυσκολότερη πρόσβαση με μια από τις πιο αφιλόξενες θαλάσσιες οδούς,το Βόρειο Θαλάσσιο Πέρασμα (Northern Sea Route).

Ωστόσο, τη νύχτα της 11ης Ιανουαρίου 2021, δύο δεξαμενόπλοια μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG (Liquefied Natural Gas), τα “Christophe de Margerie και Nikolay Zubov”, διέσχισαν τον Βόρειο Αρκτικό Ωκεανό, εκμεταλλευόμενα το μειωμένο πάχος του πάγου. Ήταν η πρώτη φορά που δύο δεξαμενόπλοια ταξίδεψαν (προς αντίθετες κατευθύνσεις) σε αυτό το πέρασμα, χωρίς συνοδεία παγοθραυστικών τον Ιανουάριο.

Στην παρακάτω εικόνα, η οποία έχει ληφθεί από έναν από τους δορυφόρους Copernicus Sentinel-1 στις 13 Ιανουαρίου 2021, φαίνεται η διαδρομή ενός από τα δύο τάνκερ, έχοντας σπάσει τον θαλάσσιο πάγο του Αρκτικού Ωκεανού.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Ένωση / Copernicus Sentinel-1

https://www.copernicus.eu/en/media/image-day-gallery/tankers-paths-cross-arctic-northern-sea-route-without-icebreaker-escort 

NASA: Εκτεταμένη χιονοκάλυψη στην Ισπανία από την κακοκαιρία “Filomena”

Μεταξύ 7 και 9 Ιανουαρίου 2021, θερμές και υγρές αέριες μάζες από τη Μεσόγειο συνδυάστηκαν με ψυχρές αέριες μάζες που παρέμεναν πάνω από τη Δυτική Ευρώπη, φέρνοντας τις πιο πυκνές χιονοπτώσεις των τελευταίων πενήντα ετών στην Ισπανία. Ορισμένες ημιαστικές και αγροτικές περιοχές στην Κεντρική, Βόρεια και Ανατολική Ισπανία καλύφθηκαν με χιόνι ύψους έως και 50 cm, ενώ στη Μαδρίτη, την πρωτεύουσα της Ισπανίας, σημειώθηκε ύψος χιονιού από 20 έως 30 cm. Ο Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία της Ισπανίας (AEMET) ανακοίνωσε ότι ήταν οι ισχυρότερες χιονοπτώσεις στη χώρα από το 1971. Στα νότια επίσης, καταρρακτώδεις βροχές προξένησαν ξαφνικές πλημμύρες.

Έντονο ψύχος επικρατεί στην Κεντρική Ισπανία μετά τις χιονοπτώσεις όπου προβλέπονται χαμηλές θερμοκρασίες από -8 εως -10 βαθμούς Κελσίου έως τις 14 Ιανουαρίου. Η νύχτα της 11ης Ιανουαρίου, ήταν η πιο κρύα νύχτα της Ισπανίας των τελευταίων τουλάχιστον 20 ετών, με θερμοκρασίες -25 °C στους Δήμους Molina de Aragon και Teruel, στα ορεινά, ανατολικά της Μαδρίτης.

Οι παρακάτω εικόνες έχουν ληφθεί από το όργανο MODIS του δορυφόρου Aqua της NASA και αποτυπώνουν την εκτεταμένη χιονοκάλυψη στην Ισπανία και Νοτιοδυτική Γαλλία, το απόγευμα της 11ης Ιανουαρίου 2021.
Η πρώτη δορυφορική εικόνα είναι εικόνα φυσικών χρωμάτων στο ορατό φάσμα, ενώ η δεύτερη είναι εικόνα ψευδοχρωμάτων που συνδυάζει συχνότητες σε ορατό και υπέρυθρο φάσμα (μπάντες MODIS 7-2-1), ώστε να διακρίνονται τα σύννεφα (λευκά) από το χιόνι και τον πάγο στην ξηρά και σε νέφη μεγάλου υψομέτρου (αποχρώσεις γαλαζοπρασινου).

Πηγή: NASA Earth Observatory
Περισσότερα:
https://earthobservatory.nasa.gov/images/147768/heavy-snowfall-blankets-spain
https://www.esa.int/ESA_Multimedia/Images/2021/01/Spain_s_chilly_blanket 

ESA: Η Μαδρίτη καλυμμένη με χιόνι στις 11 Ιανουαρίου 2021

Η κακοκαιρία “Filomena” έπληξε την Ισπανία το Σαββατοκύριακο 9-10 Ιανουαρίου, καλύπτοντας τμήματα της χώρας με μεγάλες ποσότητες χιονιού και αφήνοντας τη μισή χώρα σε κόκκινο συναγερμό. Η πρωτεύουσα Μαδρίτη ήταν μια από τις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο, με το αεροδρόμιο να κλείνει για πολλές ώρες, τα δρομολόγια των τρένων να έχουν ακυρωθεί και πολλά προβλήματα να εντοπίζονται στους δρόμους.

Η παρακάτω εικόνα της Μαδρίτης που έχει ληφθεί από την αποστολή Copernicus Sentinel-2 στις 11 Ιανουαρίου 2021 στις 12:14 ώρα Ισπανίας, φαίνεται ασπρόμαυρη. Στην πραγματικότητα, είναι μια εικόνα φυσικών χρωμάτων - αλλά οι εντονότερες χιονοπτώσεις των τελευταίων 50 ετών έχουν μετατρέψει το τοπίο σε λευκό. Αν και η εικόνα έχει ληφθεί μετά το πέρασμα της κακοκαιρίας, είναι σαφές ότι εξακολουθούσε να παραμένει πολύ χιόνι το έδαφος, ειδικά στα περίχωρα της πόλης. Για παράδειγμα, ορισμένοι διάδρομοι προσγείωσης στο αεροδρόμιο, οι οποίοι είναι ορατοί στην πάνω δεξιά γωνία της εικόνας, εξακολουθούν να καλύπτονται από χιόνι.

Ο ασυνήθιστα ψυχρός καιρός στην Ιβηρική Χερσόνησο αναμένεται να διαρκέσει μέχρι τα τέλη της τρέχουσας εβδομάδας (έως 16 Ιανουαρίου), με θερμοκρασίες ακόμη και κάτω από –15°C. Οι Αρχές αγωνίζονται για τον καθαρισμό των δρόμων για την προμήθεια των κατοίκων με βασικά αγαθά, όπως τρόφιμα αλλά και εμβόλια Covid19.

Πηγή: Eυρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος- ESA (European Space Agency)

Περισσότερα: https://www.esa.int/ESA.../Images/2021/01/Madrid_snowbound

NASA: 40 χρόνια δορυφορικών παρατηρήσεων της Αρκτικής

Καθ 'όλη τη διάρκεια του 2020, στον Αρκτικό Ωκεανό και τις γύρω θάλασσες σημειώθηκαν πολλά αξιοσημείωτα καιρικά και κλιματικά γεγονότα. Την άνοιξη, ένα επίμονο κύμα καύσωνα στη Σιβηρία προκάλεσε τη ραγδαία υποχώρηση του θαλάσσιου πάγου στην Ανατολική Σιβηρία και τη θάλασσα Laptev. Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, η κάλυψη πάγου του Αρκτικού Ωκεανού βρέθηκε στη δεύτερη χαμηλότερη ελάχιστη έκταση στην ιστορία των δορυφορικών μετρήσεων. Το φθινόπωρο, η ετήσια δημιουργία θαλάσσιου πάγου ξεκίνησε αργά και νωθρά.

Σαράντα χρόνια δορυφορικών δεδομένων δείχνουν ότι το 2020 ήταν το τελευταίο μιας δεκαετίας υποχώρησης του πάγου της Αρκτικής. Εκτός από τη συρρίκνωση της κάλυψης του πάγου, οι εποχές τήξης μεγαλώνουν και ο θαλάσσιος πάγος χάνει τη μακροζωία του. Οι μεγαλύτερες εποχές τήξης είναι το αποτέλεσμα της ολοένα και πιο πρώιμης έναρξης της τήξης την άνοιξη ενώ ο σχηματισμός πάγου το φθινόπωρο καθυστερεί ολοένα και περισσότερο. Ο παρακάτω χάρτης δείχνει τις τάσεις στην έναρξη του σχηματισμού θαλάσσιου πάγου από το 1979 έως το 2019. Κατά μέσο όρο σε ολόκληρο τον Αρκτικό Ωκεανό, ο σχηματισμός πάγου συμβαίνει περίπου μια εβδομάδα αργότερα ανά δεκαετία. Αυτό ισοδυναμεί με σχεδόν ένα μήνα αργότερα από τότε που ξεκίνησαν οι δορυφορικές καταγραφές, το 1979.

Η αλλαγή αυτή είναι μέρος ενός κύκλου που ονομάζεται «ανατροφοδότηση πάγου-λευκαύγειας» (ice-albedo feedback). Το νερό του ωκεανού απορροφά το 90 τοις εκατό της ενέργειας του Ήλιου που πέφτει πάνω του, ενώ ο λαμπερός θαλάσσιος πάγος αντανακλά το 80 τοις εκατό. Με τις μεγαλύτερες περιοχές του Αρκτικού Ωκεανού να είναι εκτεθειμένες στην ηλιακή ενέργεια στις αρχές της σεζόν, περισσότερη θερμότητα μπορεί να απορροφηθεί - ένα μοτίβο που ενισχύει το λιώσιμο του πάγου. Μέχρι να διαφύγει η θερμότητα στην ατμόσφαιρα, ο θαλάσσιος πάγος δεν μπορεί να ξαναδημιουργηθεί.

Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει έναν άλλο τρόπο που αλλάζει η Αρκτική: η μέση ηλικία του θαλάσσιου πάγου γίνεται μικρότερη. Στην αρχή των δορυφορικών αρχείων, μεγάλο μέρος του πάγου που κάλυπτε τον Αρκτικό Ωκεανό είχε σχηματιστεί πάνω από τέσσερα χρόνια πρωτύτερα. Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος του πάγου που καλύπτει τον Αρκτικό Ωκεανό είναι «πάγος πρώτου έτους» - πάγος που σχηματίζεται το χειμώνα και δεν επιβιώνει ούτε μία σεζόν τήξης του καλοκαιριού. Το στρώμα του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής έχει γίνει πιο εύθραυστο καθώς κυριαρχείται από λεπτό πάγο πρώτου έτους, μαζί με κάποιον παλαιότερο πάγο που αραιώνεται από τα ζεστά νερά του ωκεανού. Το καλοκαίρι του 2020, η πλοήγηση στην Αρκτική ήταν εύκολη στη Διαδρομή της Βόρειας Θάλασσας σε νερά χωρίς πάγο, και μάλιστα πλοία έφτασαν στον Βόρειο Πόλο χωρίς μεγάλη αντίσταση.

Πηγή: NASA Earth Observatory
Περισσότερα: https://earthobservatory.nasa.gov/images/147746/the-long-decline-of-arctic-sea-ice 

WMO: Κλείνει η τρύπα-ρεκόρ του όζοντος του 2020

Η τρύπα-ρεκόρ της στιβάδας του όζοντος που είχε δημιουργηθεί το 2020 πάνω από την Ανταρκτική υποχώρησε σημαντικά τον περασμένο Δεκέμβριο. Η δημιουργία της αποδόθηκε από τους επιστήμονες σε μια σειρά ακραίων μετεωρολογικών συνθηκών στο Νότιο Ημισφαίριο και στην παρουσία ουσιών που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος στη Στρατόσφαιρα. Η τρύπα του όζοντος στην Ανταρκτική το 2020, αναπτύχθηκε ραγδαία από τα μέσα Αυγούστου και έφτασε σε μέγεθος τα 24,8 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα στις 20 Σεπτεμβρίου 2020, με εξάπλωση πάνω από το μεγαλύτερο μέρος της παγωμένης ηπείρου.

Είχε τη μεγαλύτερη διάρκεια και ήταν μια από τις μεγαλύτερες και βαθύτερες τρύπες από τότε που ξεκίνησε η συστηματική παρακολούθηση της στιβάδας του όζοντος, πριν από 40 χρόνια. Οδηγήθηκε από τον ισχυρό Πολικό Στρόβιλο και τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες στη Στρατόσφαιρα (το στρώμα της ατμόσφαιρας μεταξύ περίπου 10 χλμ και 50 χλμ ύψους). Οι ίδιοι μετεωρολογικοί παράγοντες συνέβαλαν επίσης στην τρύπα-ρεκόρ του όζοντος της Αρκτικής το 2020, σε αντίθεση με την ασυνήθιστα μικρή και βραχύβια τρύπα του όζοντος στην Ανταρκτική το 2019.

Η μείωση της στιβάδας του όζοντος σχετίζεται άμεσα με τη θερμοκρασία στη Στρατόσφαιρα. Αυτό συμβαίνει επειδή τα πολικά στρατοσφαιρικά νέφη, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στη χημική καταστροφή του όζοντος, σχηματίζονται μόνο σε θερμοκρασίες κάτω των -78°C. Αυτά τα πολικά στρατοσφαιρικά νέφη περιέχουν κρυστάλλους πάγου που μπορούν να μετατρέψουν τις μη αντιδραστικές ενώσεις σε αντιδραστικές, οι οποίες μπορούν στη συνέχεια να καταστρέψουν γρήγορα το όζον, μόλις το φως από τον ήλιο γίνει διαθέσιμο για να ξεκινήσει τις χημικές αντιδράσεις. Αυτή η εξάρτηση από πολικά στρατοσφαιρικά σύννεφα και ηλιακή ακτινοβολία είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο η τρύπα του όζοντος εμφανίζεται μόνο στα τέλη του χειμώνα / στις αρχές της άνοιξης του Νότιου Ημισφαιρίου.

Copernicus: οι Δυτικές Άλπεις χιονισμένες στις 8 Ιανουαρίου 2021

Έντονες χιονοπτώσεις έπληξαν τη Βόρεια Ιταλία την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμβρίου 2020 και την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου 2021, καλύπτοντας πολλά μέρη των Άλπεων και των Βόρειων Απέννινων Ορέων με χιόνι, το οποίο σε μερικές περιοχές να έφτασε σε ύψος τα 4 μέτρα. Στις βόρειες περιοχές, όπως το Βένετο και το Πιεμόντε, μέχρι την Τοσκάνη, οι ιταλικές Αρχές έχουν εμπλακεί σε διάφορες επιχειρήσεις απεγκλωβισμού ατόμων, καθώς τεράστιες ποσότητες χιονιού έχουν καλύψει δρόμους, αυτοκίνητα και σπίτια.

Η παρακάτω εικόνα φυσικών χρωμάτων, η οποία έχει ληφθεί στις 8 Ιανουαρίου 2021 από έναν από τους δύο δορυφόρους Copernicus Sentinel-3, δείχνει την ευρεία παρουσία φρέσκου χιονιού στις Kεντρικές και Δυτικές Άλπεις, καθώς και στα Βόρεια Απέννινα Όρη, επηρεάζοντας περιοχές όπως η Τοσκάνη και η Εμίλια Ρομάνια.

Η αποστολή Copernicus Sentinel-3, αποτελείται από δύο πανομοιότυπους δορυφόρους, τους Sentinel-3A και Sentinel-3B οι οποίοι είναι εξοπλισμένοι με το όργανο OLCI (Ocean Land Color Instrument), παρέχοντας πολυφασματικά δεδομένα σε 21 διαφορετικές φασματικές ζώνες, με χωρική ανάλυση 300m και χρονική διακριτική ικανότητα 1 ημέρας.

Πηγή: Copernicus.Sentinel-3 / Ευρωπαϊκή Ένωση
Περισσότερα: https://www.copernicus.eu/en/media/image-day-gallery/snow-covered-western-alpine-arc

Στρόβιλοι von Kármán στον Ατλαντικό

Μια ηλιόλουστη ημέρα, οι πανύψηλες κορυφές των νησιών Fogo, Santa Antão και São Nicolau ξεχωρίζουν ανάμεσα στα νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου (Cabo Verde) στον Ατλαντικό. Αυτά τα τρία ηφαιστειακά νησιά, τα υψηλότερα του αρχιπελάγους, διαταράσσουν τις αέριες μάζες και επηρεάζουν τα νέφη δημιουργώντας μια ροή που έχει εξηγήσει ο Theodore von Kármán - ένας κορυφαίος μαθηματικός, μηχανικός αεροδιαστημικής και ένας από τους ιδρυτές του Jet Propulsion Laboratory της NASA.

Οι σπειροειδείς στρόβιλοι των νεφών της παρακάτω εικόνας ονομάζονται στρόβιλοι von Kármán, ένα διακριτικό μοτίβο που μπορεί να δημιουργηθεί όταν ένα ρευστό περνά γύρω από ένα ψηλό, απομονωμένο, στάσιμο αντικείμενο. Στην ατμόσφαιρα, οι στρόβιλοι Von Kármán δημιουργούνται στις υπήνεμες πλευρές μεγάλων ορεινών όγκων, οι οποίοι παρεμβάλλουν τη μεγάλης κλίμακας ροή του αέρα (άνεμος). Καθώς τα σύννεφα, καθοδηγούμενα από τον άνεμο, συναντούν έναν ορεινό όγκο, εξαναγκάζονται να κινηθούν περιμετρικά αυτού, δημιουργώντας στην υπήνεμη πλευρά του εντυπωσιακούς στροβίλους που διατάσσονται σχεδόν παράλληλα και έχουν αντίθετη φορά περιστροφής (κυκλωνική και αντικυκλωνική ροή).

Το 1912, ο von Kármán ήταν ο πρώτος που περιέγραψε τα χαρακτηριστικά ταλάντωσης της ροής με μαθηματικούς όρους, ενώ εργαζόταν ως βοηθός του πρωτοπόρου Γερμανού στη δυναμική ρευστών, Ludwig Prandtl. Αν και ένας Γάλλος επιστήμονας ήταν ο πρώτος που φωτογράφισε το χαρακτηριστικό μοτίβο, η βασική συνεισφορά του von Kármán ήταν μια μαθηματική απόδειξη που δείχνει ότι οι κλιμακωτοί στρόβιλοι είναι το πιο σταθερό μοτίβο ροής που μπορεί να παραχθεί από τέτοια χαρακτηριστικά. «Βρήκα ότι μόνο η αντισυμμετρική διάταξη θα μπορούσε να είναι σταθερή και μόνο για μια συγκεκριμένη αναλογία της απόστασης μεταξύ των σειρών και της απόστασης μεταξύ δύο διαδοχικών στροβίλων κάθε σειράς», έγραψε αργότερα ο von Kármán σχετικά με την ανακάλυψη. Με άλλα λόγια, οι στρόβιλοι είναι πάντα αντισταθμισμένοι και δεν ευθυγραμμίζονται ποτέ.

Το όργανο MODIS (Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer) στον δορυφόρο Terra της NASA κατέγραψε την εικόνα στροβίλων Von Kármán, στις 20 Δεκεμβρίου 2020. Τα νησιά με ξηρά δάση φαίνονται ελαφρώς πιο σκοτεινά από τα υπόλοιπα νησιά.

Πηγή: NASA Earth Observatory
Περισσότερα: https://earthobservatory.nasa.gov/images/147743/the-stability-of-von-karmans-vortices

NASA: Τουλάχιστον 200 από τους παράκτιους παγετώνες της Γροιλανδίας έχουν υποχωρήσει τα τελευταία 20 χρόνια

Μια πρόσφατη μελέτη των πάγων της Γροιλανδίας διαπίστωσε ότι οι παγετώνες υποχωρούν σε σχεδόν κάθε τομέα του νησιού, ενώ υφίστανται και άλλες φυσικές αλλαγές. Μερικές από αυτές τις αλλαγές προκαλούν τη μεταβολή της πορείας των ποταμών γλυκού νερού κάτω από τον πάγο.

Σε μια μελέτη με επικεφαλής την Twila Moon του Εθνικού Κέντρου Δεδομένων Χιονιού και Πάγου των ΗΠΑ- NSID (National Snow and Ice Data Center), οι ερευνητές εξέτασαν λεπτομερώς τις φυσικές αλλαγές σε 225 παγετώνες της Γροιλανδίας - τις στενές λωρίδες πάγου που ρέουν από το εσωτερικό της Γροιλανδίας στον ωκεανό. Διαπίστωσαν ότι κανένας από αυτούς τους παγετώνες δεν έχει προχωρήσει σημαντικά από το 2000, ενώ οι 200 ​​από αυτούς έχουν υποχωρήσει.

Ο παρακάτω χάρτης δείχνει μετρήσεις της ταχύτητας του πάγου σε όλη τη Γροιλανδία, όπως έχουν ληφθεί από δορυφόρους. Τα δεδομένα συγκεντρώθηκαν μέσω του προγράμματος Inter-Mission Time Series of Land Ice Velocity and Elevation (ITS_LIVE), το οποίο συγκεντρώνει παρατηρήσεις παγετώνων που συλλέχθηκαν από πολλούς δορυφόρους Landsat μεταξύ των ετών 1985 και 2015, σε ένα ενιαίο σύνολο δεδομένων ανοιχτό για επιστήμονες και το κοινό.

Περίπου το 80 τοις εκατό της Γροιλανδίας καλύπτεται από ένα στρώμα πάγου, επίσης γνωστό ως ηπειρωτικός παγετώνας, που φτάνει σε πάχος έως και 3 χιλιόμετρα. Καθώς οι παγετώνες ρέουν προς τη θάλασσα, συνήθως αναπληρώνονται από νέες χιονοπτώσεις στο εσωτερικό του στρώματος πάγου όπου το χιόνι συμπιέζεται σε πάγο. Πολλαπλές μελέτες έχουν δείξει ότι η ισορροπία μεταξύ τήξης και αναπλήρωσης παγετώνων αλλάζει, όπως και ο ρυθμός δημιουργίας παγόβουνων. Λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας του αέρα και των ωκεανών, το στρώμα του πάγου χάνει μάζα με επιταχυνόμενο ρυθμό και επιπλέον λιωμένο νερό ρέει στη θάλασσα.

«Το παράκτιο περιβάλλον της Γροιλανδίας υφίσταται σημαντική μεταμόρφωση», δήλωσε ο Alex Gardner, ειδικός χιονιού και πάγου στο Jet Propulsion Laboratory της NASA και μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Βλέπουμε ήδη νέα τμήματα των ακτών και φιόρδ να ανοίγουν καθώς ο πάγος υποχωρεί και τώρα έχουμε στοιχεία για αλλαγές σε αυτές τις ροές γλυκού νερού. Επομένως, η απώλεια πάγου δεν αφορά μόνο την αλλαγή της στάθμης της θάλασσας, αλλά και την αναδιαμόρφωση της ακτογραμμής της Γροιλανδίας και την αλλαγή της παράκτιας οικολογίας. "

Αν και τα ευρήματα των Moon, Gardner και άλλων συναδέλφων συμφωνούν με άλλες παρατηρήσεις της Γροιλανδίας, η νέα έρευνα καταγράφει μια τάση που δεν ήταν εμφανής σε προηγούμενες εργασίες. Καθώς οι μεμονωμένοι παγετώνες υποχωρούν, αλλάζουν επίσης με τρόπους που πιθανόν να μεταβάλλουν τις ροές γλυκού νερού κάτω από τον πάγο. Για παράδειγμα, οι παγετώνες αλλάζουν σε πάχος όχι μόνο επειδή ο θερμότερος αέρας λιώνει τον πάγο από τις επιφάνειές τους, αλλά και επειδή αλλάζει και η ταχύτητα ροής τους. Και τα δύο σενάρια μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγές στην κατανομή της πίεσης κάτω από τον πάγο. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να αλλάξει τη διαδρομή των υπόγειων ποταμών, καθώς το νερό θα ακολουθεί πάντα το μονοπάτι με λιγότερη αντίσταση (χαμηλότερη πίεση).

«Η ταχύτητα της απώλειας πάγου στη Γροιλανδία είναι εκπληκτική», είπε η Moon. «Καθώς οι άκρες των στρωμάτων πάγου ανταποκρίνονται στην ταχεία απώλεια πάγου, ο χαρακτήρας και η συμπεριφορά του συστήματος στο σύνολό τους αλλάζουν, με το ενδεχόμενο να επηρεάσουν τα οικοσυστήματα και τους ανθρώπους που εξαρτώνται από αυτά».

Πηγή: NASA Earth Observatory

Περισσότερα:
https://earthobservatory.nasa.gov/images/147728/shrinking-margins-of-greenland 
https://its-live.jpl.nasa.gov/