5 χρόνια χωρίς ανεμοστρόβιλο κατηγορίας EF5 στις ΗΠΑ - τι συμβαίνει σε Ευρώπη και Ελλάδα;

Έχουν ήδη περάσει 5 χρόνια από τον τελευταίο ανεμοστρόβιλο κατηγορίας EF5 στις ΗΠΑ, το οποίο χτύπησε το Moore της Oklahoma στις 20 Μαΐου 2013. Ανεμοστρόβιλοι αυτής της ισχύος είναι σπάνιοι, αλλά όταν χτυπούν τα αποτελέσματα είναι πραγματικά καταστροφικά. Από το 1950 έχουν καταγραφεί 59 ανεμοστρόβιλοι κατηγορίας EF5, κάτι λιγότερο δηλαδή από έναν ανά έτος. Στον χάρτη που ακολουθεί φαίνονται οι θέσεις που οι ανεμοστρόβιλοι αυτοί χτύπησαν.

Εικόνα 1. Οι κύκλοι δείχνουν τις περιοχές όπου έχουν καταγραφεί ανεμοστρόβιλοι κατηγορίας EF5 και οι αριθμοί αντιστοιχούν στους θανάτους που έχουν προκαλέσει. Η χρωματική κλίμακα δείχνει επίσης τη δεκαετία στην οποία συνέβησαν, μεταξύ 1950 μέχρι σήμερα.

Φυσικά μπορούν να εμφανιστούν περισσότερες από μία φορά ανά έτος, ενώ μπορούν επίσης να υπάρξουν και συνεχόμενα έτη χωρίς τόσο ισχυρό ανεμοστρόβιλο. Είναι όμως μόλις η δεύτερη φορά που έχουν μεσολαβήσει 5 έτη χωρίς την εμφάνιση ενός ανεμοστροβίλου EF5. Το ρεκόρ είναι η οκταετής απουσία τους κατά το διάστημα από τις 3 Μαΐου 1999 (Moore/Bridge Creek, Oklahoma) έως τις 4 Μαΐου 2007 (Greensburg, Kansas).

Δεκαοκτώ πολιτείες έχουν ζήσει ανεμοστρόβιλους αυτής της ισχύος από το 1950, με την Alabama και την Oklahoma να οδηγούν την κούρσα με 7 EF5 ανεμοστρόβιλους, ενώ ακολουθούν το Texas, η Iowa και το Kansas με 6.

Οι περισσότερες εμφανίσεις μέσα σε ένα έτος καταγράφηκαν το 1974 οπότε χτύπησαν 7 EF5 ανεμοστρόβιλοι τις Ανατολικές ΗΠΑ μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο! Το 2011 ακολουθεί με 6, τέσσερις εκ των οποίων χτύπησαν στις 27 Απριλίου την Alabama και το Mississippi. Οι άλλοι δύο εκδηλώθηκαν στο Joplin του Missouri και το El Reno/Piedmont της  Oklahoma.

Πως υπολογίζεται η ισχύς των ανεμοστροβίλων;

Από το 2007, η ισχύς των ανεμοστροβίλων υπολογίζεται με την κλίμακα Enhanced Fujita η οποία εκτείνεται από το 0 έως το 5 και βασίζεται στην καταστροφή που προκαλείται. Η ισχύς τους δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί όσο αυτοί είναι σε εξέλιξη, ούτε φυσικά από την όψη τους και μόνο! Μετά από μελέτες κατέστη δυνατό να συσχετιστεί η ταχύτητα του ανέμου στον ανεμοστρόβιλο με τις προκαλούμενες καταστροφές και επομένως με την κλίμακα EF. Την αντιστοίχηση αυτή την βλέπετε στον πίνακα που ακολουθεί.

Εικόνα 2. Η κλίμακα κατηγοριοποίησης ανεμοστροβίλων "Enhanced Fujita" σύμφωνα με τις καταστροφές που προκαλούν.

Ισχυροί ανεμοστρόβιλοι σε Ευρώπη και Ελλάδα

Στην Ευρώπη ο αριθμός των καταγεγραμμένων ανεμοστροβίλων είναι αρκετά μικρότερος από αυτόν στις ΗΠΑ, καθώς την περίοδο μεταξύ 1950 - 2015 αναφέρθηκαν 5.478 ανεμοστρόβιλοι σε 42 ευρωπαϊκές χώρες (60.114 στις ΗΠΑ), χωρίς να συνυπολογιστούν οι υδροσίφωνες που συμβαίνουν κοντά στις ακτές. Επιπρόσθετα οι ισχυροί ανεμοστρόβιλοι, κατηγορίας EF2 και άνω είναι πιο σπάνιοι από τις ΗΠΑ και αναφέρονται κατά μέσο όρο 12 φορές ανά έτος, κυρίως στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. Υπάρχουν μόλις 13 καταγραφές βίαιων ανεμοστροβίλων κατηγορίας EF4 - EF5 την ίδια περίοδο, με το πιο πρόσφατο γεγονός στη Βενετία της Βόρειας Ιταλίας στις 8 Ιουλίου 2015 ο οποίος προκάλεσε τον θάνατο ενός ανθρώπου και τραυμάτισε 72. Έχει υπολογιστεί ότι οι ανεμοστρόβιλοι στην Ευρώπη κοστίζουν περίπου 25 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος σε ασφαλιστικές εταιρείες (1 δις δολάρια στις ΗΠΑ).

Στη χώρα μας έχουμε καταγράψει περίπου 30 ανεμοστρόβιλους που μπορούν να ικανοποιήσουν τα κριτήρια των κατηγοριών EF2 - EF3 από το 1843 μέχρι σήμερα και εμφανίζονται κυρίως στη Δυτική Ελλάδα, με τον πιο ισχυρό να θεωρείται ο υδροσίφωνας που εξελίχθηκε σε ανεμοστρόβιλο στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας στις 18 Οκτωβρίου 1934, ο οποίος σκότωσε 3 ανθρώπους και τραυμάτισε 39. Συνολικά γνωρίζουμε ότι 8 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους και 154  έχουν τραυματιστεί στη χώρα μας από ανεμοστρόβιλους τα τελευταία 150 χρόνια. Έχουν περάσει 3 χρόνια από τον τελευταίο ισχυρό ανεμοστρόβιλο στην Ελλάδα, ο οποίος έπληξε τη Σκάλα Λακωνίας τραυματίζοντας 4 κατοίκους και προκαλώντας ανυπολόγιστες καταστροφές. Οι ανεμοστρόβιλοι στην Ελλάδα αποτελούν μια υποτιμημένη απειλή και δεν υπάρχει ακόμη οργανωμένο σχέδιο έγκαιρης πρόβλεψης και προειδοποίησης, κάτι που αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη πραγματοποιήσει.

Πηγή: Εθνικό Μετεωρολογικό Κέντρο ΗΠΑ & Tornadoes in Europe: An Underestimated Threat

Επιμέλεια: Α. Καραγιαννίδης και Σ. Ντάφης

EEA, Πεντέλη, Δευτέρα 28 Μαΐου 2018