Προγνωστικό σύστημα IRIS: Δύο ενεργοποιήσεις σήμερα (20/07/2020) για πυρκαγιές σε Άνδρο και Ηλεία

Σύνταξη άρθρου: Θ. Γιάνναρος, Κ. Λαγουβάρδος, Β. Κοτρώνη

Το προγνωστικό σύστημα IRIS ενεργοποιήθηκε σήμερα (Δευτέρα 20 Ιουλίου 2020) για δύο περιστατικά δασικών πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν κατά τις μεσημεριανές ώρες σε Άνδρο και Ηλεία. Ειδικότερα, το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) του Πυροσβεστικού Σώματος (ΠΣ) ενεργοποίησε το IRIS στις 12:45 για την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στο νότιο τμήμα της Άνδρου, με την 6ώρη πρόγνωση να αποστέλλεται στις 13:08 και την 24ώρη στις 13:39. Ακολούθησε, στις 15:44 η ενεργοποίηση του IRIS για την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στην ευρύτερη περιοχή των Κρεστένων (Ηλεία), με την 6ώρη πρόγνωση να αποστέλλεται στις 16:08 και την 24ώρη στις 16:39. Ο χρόνος απόκρισης του προγνωστικού συστήματος IRIS ήταν και στις δύο περιπτώσεις μικρότερος της 1 ώρας για την αποστολή της 24ώρης πρόγνωσης, ενώ οι συνολικές ενεργοποιήσεις του συστήματος για την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο (01/05 - 31/10/2020) έφτασαν τις 14. Στις επόμενες δύο εικόνες δίνεται η προβλέπομενη από το IRIS εξάπλωση για κάθε μία πυρκαγιά, μερικές ώρες από την έναρξη της. Όπως σημειώθηκε παραπάνω, τα ακριβή στοιχεία έχουν ήδη αποσταλλεί στο ΕΣΚΕ.

Εικόνα 1. Πρόγνωση εξάπλωσης IRIS για την πυρκαγιά της Άνδρου.  

Εικόνα 2. Πρόγνωση εξάπλωσης IRIS για την πυρκαγιά της Ηλείας.  

Αναλύοντας τις πλημμύρες του Φεβρουαρίου 2019 στην Κρήτη

Σύνταξη άρθρου: Κ. Λαγουβάρδος, Σ. Ντάφης, Χ. Γιάνναρος, Α. Καραγιαννίδης και Β. Κοτρώνη

Στα μέσα του Ιουλίου του 2020 δημοσιεύτηκε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό CLIMATE η μελέτη της μονάδας METEO του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών σχετικά με τις καταστροφικές πλημμύρες του Φεβρουαρίου του 2019 στην Κρήτη. Η μελέτη βασίστηκε σε ανάλυση βροχομετρικών δεδομένων από το δίκτυο των 48 αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών που λειτουργεί η μονάδα METEO στην Κρήτη, μετεωρολογικών χαρτών και δορυφορικών δεδομένων με έμφαση και στην ανάλυση της εδαφικής υγρασίας. Η πλήρης επιστημονική δημοσίευση (στα αγγλικά) δίνεται στη σελίδα https://www.mdpi.com/2225-1154/8/7/87

Υπενθυμίζουμε ότι μέσα στον μήνα δύο ισχυρές κακοκαιρίες έπληξαν τη χώρα: η Χιόνη από τις 13 έως τις 17 Φεβρουαρίου και η Ωκεανίδα από τις 24 έως τις 26 Φεβρουαρίου 2019. Στο παρακάτω γράφημα παρουσιάζεται η κατανομή του συνολικού ύψους βροχής (σε χιλιοστά) που μετρήθηκε κατά τη διάρκεια των δύο κακοκαιριών.

Η ανάλυση όλων αυτών των δεδομένων οδήγησε στα παρακάτω συμπεράσματα:

• Οι βροχές που σημειώθηκαν στο νησί κατά τη διάρκεια αυτών των δύο κακαιριών αλλά και ολόκληρο τον Φεβρουάριο του 2019 έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ σε ορισμένους σταθμούς της Δυτικής Κρήτης όπως στου Ασκύφου, στον Σέμπρωνα και στην Ασή Γωνιά Χανίων. Το συνολικό ύψος βροχής για όλο τον Φεβρουάριο του 2019 έφτασε στα 1225 χιλιοστά στου Ασκύφου, στα 1108 χιλιοστά στην Ασή Γωνιά και στα 1094 χιλιοστά στον Σέμπρωνα. Σημειώνουμε εδώ ότι τα 1225 χιλιοστά στου Ασκύφου αποτελεί ρεκόρ μηνιαίου ύψους βροχής σε όλη την Ευρώπη.

• Τα δύο επεισόδια παρουσίασαν αρκετά παρόμοια χαρακτηριστικά ως προς τη συνοπτική τους κατάσταση, με την επικράτηση ενός βαθέως βαρομετρικού χαμηλού στην περιοχή νοτίως της Κρήτης και ενός συστήματος υψηλών πιέσεων (αντικυκλώνας) στη Δυτική Ευρώπη. Ειδικά στο δεύτερο επεισόδιο της Ωκεανίδας, σημαντικό ρόλο έπαιξε ο πολύ ισχυρός αντικυκλώνας στην Δυτική Ευρώπη ο όποιος προκάλεσε θερμοκρασίες ρεκόρ για την εποχή στη Γαλλία και την Αγγλία ενώ ταυτόχρονα ισχυρή ψυχρή εισβολή σημειώθηκε στην Ανατολική Μεσόγειο και στην περιοχή της Κρήτης.

• Και στις δύο κακοκαιρίες η μεταφορά υγρών αερίων μαζών πάνω από το Αιγαίο προς την Κρήτη έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία νεφών και στην εμμονή της βροχής κυρίως στα δυτικά τμήματα του νησιού όπου βρίσκονται και οι υψηλότερες κορυφές των Λευκών Ορέων και του Ψηλορείτη.

• Η λεπτομερής ανάλυση των δορυφορικών δεδομένων κατέδειξε ότι στην περίπτωση της κακοκαιρίας Χιόνη σημειώθηκαν έντονες ανοδικές κινήσεις και μεγάλες ραγδαιότητες βροχόπτωσης, εναλλασσόμενες με περιόδους πιο ασθενούς βροχής. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης κακοκαιρίας, της Ωκεανίδας οι έντονες ανοδικές κινήσεις ήταν πιο ισχυρές, με μεγαλύτερη χρονική διάρκεια, προκαλώντας μεγάλα ύψη βροχής κυρίως κοντά στους ορεινούς όγκους των Λευκών Ορέων και του Ψηλορείτη.

• Σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι διεργασίες μέσα στα νέφη κυρίως λόγω της δημιουργίας συσσωματωμάτων πάγου μέσα στα νέφη τα οποία στη συνέχεια οδήγησαν σε πολύ μεγάλα ύψη βροχής στο έδαφος.

• Η ανάλυση της εδαφικής υγρασίας από δορυφορικά δεδομένα έδωσε επίσης πολύ σημαντικές πληροφορίες, όπως αναφέρεται και λεπτομερειακά στην επιστημονική δημοσίευση. Η εδαφική υγρασία αυξήθηκε αρκετά κατά τη διάρκεια της πρώτης κακοκαιρίας Χιόνη στη Δυτική Κρήτη με αποτέλεσμα όταν μετά από επτά ημέρες εκδηλώθηκε η κακοκαιρία Ωκεανίδα, το έδαφος να είναι κορεσμένο και να δημιουργηθούν έντονα πλημμυρικά επεισόδια. Ο συνδυασμός της εντονότερης βροχόπτωσης κατά τη διάρκεια της Ωκεανίδας και του κορεσμένου σε νερό εδάφους στην Δυτική Κρήτη από την προηγούμενη κακοκαιρία εξηγεί το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της Ωκεανίδας συνέβησαν και τα περισσότερα πλημμυρικά επεισόδια, με καταστροφικές συνέπειες κυρίως στο οδικό δίκτυο της Δυτικής Κρήτης.

Λεπτομερείς επιστημονικές αναλύσεις αυτού του είδους βοηθούν πολύ στην κατανόηση των διεργασιών που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια έντονων βροχοπτώσεων και η κατανόηση αυτή βοηθάει στο να βελτιώσουμε την πρόγνωση καιρού στην Κρήτη αλλά και στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας.
Τονίζουμε για μία ακόμα φορά την μεγάλη σημασία της ύπαρξης πυκνού δικτύου μετεωρολογικών σταθμών στο νησί και ελπίζουμε ότι σε συνεργασία με την Περιφέρεια, τους Δήμους του νησιού αλλά και τους ερασιτέχνες μετεωρολόγους, το δίκτυο αυτό θα πυκνώσει ώστε να έχουμε ακόμα πιο λεπτομερή καταγραφή των μετεωρολογικών συνθηκών στην Κρήτη.