Αντιπυρική περίοδος 2019: Προγνωστικό σύστημα IRIS – Αποτίμηση και αξιολόγηση 

Σύνταξη άρθρου: Θ. Γιάνναρος, Β. Κοτρώνη, Κ. Λαγουβάρδος, Σ. Ντάφης

ΕΑΑ – Πεντέλη

Δύο μήνες από το πέρας της αντιπυρικής περιόδου του 2019, ολοκληρώθηκε η αποτίμηση και η αξιολόγηση του προγνωστικού συστήματος IRIS. Η εφαρμογή του IRIS πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά επιχειρησιακά στη χώρα μας κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου του 2019, σε συνεργασία με το Πυροσβεστικό Σώμα και το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ), παρέχοντας εξειδικευμένες, υπέρ-υψηλής ανάλυσης προγνώσεις για την εξάπλωση 17, συνολικά, δασικών πυρκαγιών.

Στον επόμενο πίνακα συνοψίζονται τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του προγνωστικού συστήματος IRIS για τις 8 από τις 17 πυρκαγιές για τις οποίες το σύστημα ενεργοποιήθηκε κατά την αντιπυρική περίοδο του 2019, και για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιμα δορυφορικά δεδομένα. Όπως προκύπτει από τα δεδομένα του πίνακα, η συμφωνία μεταξύ των προβλεφθέντων από το IRIS και των πραγματικών καμένων εκτάσεων, ξεπερνάει το 60%  στα 7 από τα 8 περιστατικά, με τα 4 από τα 8 περιστατικά να παρουσιάζουν συμφωνία άνω του 80%. Σε όλα τα περιστατικά, το προγνωστικό σύστημα IRIS υπερεκτιμά την τελική καμένη έκταση, γεγονός που είναι αναμενόμενο καθώς η πρόγνωση δε λαμβάνει υπόψη τις ενέργειες πυρόσβεσης.  

Απέχοντας τέσσερις μήνες από την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου του 2020, το ΕΑΑ/meteo.gr συνεχίζουν την ανάπτυξη και βελτίωση του προγνωστικού συστήματος IRIS, ώστε να καταστεί ένα ισχυρό εργαλείο υποστήριξης για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, προσαρμοσμένο στις ανάγκες του Πυροσβεστικού Σώματος. 

Το προγνωστικό σύστημα "IRIS" αναπτύχθηκε και λειτουργεί επιχειρησιακά στα πλαίσια του διακρατικού ερευνητικού έργου INTERREG-BALKAN-MEDITERRANEAN 2014-2020-DISARM (Drought and fIreobServatory and eArly waRning systeM), με τη συμμετοχή Ελλάδας, Κύπρου και Βουλγαρίας. Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους των συμμετεχόντων κρατών.

Δείτε τη σελίδα του DISARM πατώντας εδώ. Ακολουθήστε τη σελίδα του DISARM στο Facebook πατώντας εδώ.

Αν μάλιστα η άνοδος της θερμοκρασίας ξεφύγει από κάθε έλεγχο και φθάσει τους τέσσερις βαθμούς Κελσίου, τότε το 85% των σημερινών καλλιεργειών για οινοποιία θα εξαφανιστούν. Η μελέτη προτείνει στους καλλιεργητές, ως βασική στρατηγική προσαρμογής, να αλλάξουν σε μεγάλο βαθμό τις ποικιλίες που καλλιεργούν, ώστε να προτιμούν αμπέλια πιο ανθεκτικά στην ξηρασία και στη ζέστη.

Αυτή η ανακατανομή των καλλιεργειών μπορεί να περιορίσει τις απώλειες στο 24% (αντί 56%) σε περίπτωση ανόδου της θερμοκρασίας κατά δύο βαθμούς και στο 58% (αντί 85%) σε περίπτωση ανόδου κατά τέσσερις βαθμούς, σύμφωνα με τους ερευνητές που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS).

Σήμερα καλλιεργούνται περισσότερες από 1.100 ποικιλίες σταφυλιών και τα αμπέλια της οινοποιίας είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις θερμοκρασιακές αλλαγές, λόγω της κλιματικής αλλαγής. «Κατά κάποιο τρόπο, το κρασί είναι σαν το καναρίνι στο ορυχείο, που προειδοποιεί πρώτο για τις κλιματικές επιπτώσεις στη γεωργία, καθώς αυτά τα αμπέλια είναι άκρως ευαίσθητα στο κλίμα», δήλωσε ο ερευνητής Μπένζαμιν Κουκ του Παρατηρητηρίου της Γης Lamont-Doherty του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης και του Ινστιτούτου Διαστημικών Μελετών Goddard της NASA.

Οι ερευνητές μελέτησαν κατά πόσο είναι δυνατό η αμπελοκαλλιέργεια να γίνει πιο ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή μέσω της ευρείας διαφοροποίησης και γεωγραφικής μετακίνησης των ποικιλιών, εστιάζοντας σε γνωστές ποικιλίες (cabernet sauvignon, chardonnay, merlot, pinot noir, syrah κ.α.). Σύμφωνα με τους ερευνητές, για παράδειγμα, στη Βουργουνδία της Γαλλίας οι οινοπαραγωγοί θα πρέπει να αντικαταστήσουν το κυρίαρχο pinot noir με τα πιο ανθεκτικά syrah και grenache, ενώ στο Μπορντό το mourvedre (γνωστό και ως monastrell) θα πρέπει σταδιακά να αντικαταστήσει το cabernet sauvignon και το merlot. Γενικότερα, ποικιλίες όπως οι syrah, grenache και mourvedre αναμένεται να γίνουν πιο δημοφιλείς στις σημερινές οινοπαραγωγές περιοχές.

Οι ψυχρότερες οινοπαραγωγές περιοχές, όπως η Γερμανία, οι ΒΔ ΗΠΑ και η Νέα Ζηλανδία, δεν θα υποστούν σχεδόν καθόλου απώλειες στο σενάριο ανόδου της θερμοκρασίας κατά δύο βαθμούς. Όμως αυτές οι περιοχές θα γίνουν πλέον καταλληλότερες για την καλλιέργεια ποικιλιών που προτιμούν θερμότερο κλίμα (π.χ. merlot και grenache), ενώ οι ποικιλίες που προτιμούν χαμηλότερες θερμοκρασίες (π.χ. pinot noir), θα επεκταθούν προς τα βόρεια σε περιοχές που σήμερα δεν είναι κατάλληλες για αμπέλια (Καναδάς, Βόρεια Ευρώπη, Τασμανία).

Οι νοτιότερες περιοχές (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Αυστραλία κ.α.), σύμφωνα με τη μελέτη, αναμένεται να έχουν τις μεγαλύτερες απώλειες αμπελοκαλλιεργειών, επειδή ήδη υποχρεώνονται να καλλιεργούν ποικιλίες πιο ανθεκτικές στη ζέστη. Σε περίπτωση ανόδου της θερμοκρασίας πάνω από δύο βαθμούς, ο Ευρωπαϊκός Νότος θα δυσκολευθεί περισσότερο από ό,τι ο Βορράς να αντιμετωπίσει το πρόβλημα μέσω της αλλαγής ποικιλιών.

Σε κάθε περίπτωση, η αλλαγή στις καλλιεργούμενες ποικιλίες θα συνεπάγεται σημαντικές -αν και όχι αξεπέραστες- προκλήσεις σε νομοθετικό, πολιτισμικό και οικονομικό επίπεδο. Οι καλλιεργητές θα πρέπει να μάθουν επίσης πώς να καλλιεργούν σωστά τις πιο ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή ποικιλίες, πράγμα όχι εύκολο για ανθρώπους που συχνά ακολουθούν μια μακρά παράδοση εκατοντάδων ετών. Ενώ και οι καταναλωτές θα πρέπει σταδιακά να συνηθίσουν στην ιδέα ότι η αγαπημένη τους ποικιλία κρασιού ίσως δεν θα είναι εξίσου εύκολα διαθέσιμη στο μέλλον.